در پس هر طرحی، کاربرد آن وجود دارد که متکی بر اهداف، مقررات و فرصت‌ها است. درحالی‌که برخی از فضاها بیشتر کاربردی هستند، برخی دیگر فضایی هنری و الهام‌بخش دارند.
اختلاف این دو فضا تکنولوژی نیست، اختلاف آن‌ها در طراحی آن است ...
مقدمه:
نویسندة مقالة زیر، معماری است که بیش از 18 سال سابقة فعالیت در شرکت ادیفیس (Edifice) داشته است. ادیفیس شرکت مشاورة ساختمان‌سازی و معماری بوده و سابقة زیادی در طراحی ساختمان دارد. راهول کادام (Rahul Kadam) در بیش از 50 پروژة مختلف از بخش‌های مختلف حضور داشته و هم‌اکنون رئیس و مدیر ادیفیس و رئیس اجرایی منطقة پونا و منطقة جنوب ماهاراشترا (Maharashtra) می‌باشد. کادام به‌ترتیب در دانشگاه پونا و دانشگاه سوت‌بنک لندن آموزش دیده و به بیش از 15 کشور مختلف جهان سفر کرده تا روند معماری، فضاها و تأثیر آن‌ها برروی حواس بشر را بررسی نماید.
لازم است که فضاها با توجه به زمینة اعمال آن‌ها، ارباب رجوع، محیط‌زیست و فرآیندهای کسب، زیبای نما و همچنین کاربردی‌بودن طراحی می‌شوند. درواقع نخستین گام یک معمار، طراحی فضایی است که محیط کوچک داخل را از فضای بیرونی جداسازی کند که این بخش درعین‌‌حال ارتباطی میان فضای محدود و نامحدود خواهد بود.
لذا فاکتورهای زیادی در حین طراح و انتخاب یک پنجره یا نصب پنجره وجود دارد که با‌اهمیت می‌باشند.
- منظرهای مختلف قاب‌بندی:
با توجه به موقعیت استراتژیک پنجره‌ها از جهت ایجاد ارتباط بصری میان داخل و خارج ساختمان، این مسأله، نکتة قابل‌توجهی است چراکه تجربة داخلی-خارجی برای ساکنین ساختمان ایجاد می‌کند. برای مثال ما حیات بیرونی و دیوار زیر شیروانی یک ساختمان صنعتی را برداشته و به‌جای آن دیوارة شیشه‌ای گذاشتیم.
درنتیجه نور وارد محیط داخلی ساختمان شده و همچنین محیطی مناسب برای استراحت میان دو دیوارة حذف‌شده در دو طرف ساختمان ایجاد کرده و لذا ارزش ساختمان را افزایش داد. ثبت شواهد نشان داده که تأثیر فضای اطراف، 15 درصد راندمان کار ساکنین را پس از اشغال این فضا افزایش می‌دهد.
بنابراین، پنجره‌هایی که در موقعیت استراتژیکی یک نمای ساختمانی قرار دارند، به‌شدت باعث افزایش ارزش زیبایی و کارکرد ساختمان خواهند شد.
- عملکرد در شرایط مختلف آب‌و‌هوایی:
ملاحظات آب‌و‌هوایی برای نصب پنجره بسیار اهمیت دارند چراکه لازم است جذب حرارت بهینه، حریم صدا، درزبندی دربرابر نفوذ آب و غیره ... همگی برنامه‌ریزی شوند و همزمان پنجره یا نمایی مناسب انتخاب گردد. مسیرهای عبور نور خورشید، زوایای اتفاقی عبور نور طی روز و فصل‌های مختلف سال، رطوبت نسبی حاکم طی سال و در زمان‌های خاص، نزول باران و غیره همگی زمانی‌که معمار طرح یک نما را تصور می‌کند، نقش بسزایی را ایفا می‌کنند.
برای مثال در پروژة مزبور، دیاگرام مسیر عبور نور خورشید آنالیز شده و به نما شیب 5 درجه‌ای داده شده است (شکل 2). این شیب از ورود اشعة شمالی-غربی خورشید عصر که بین ساعت‌های 3 تا 30/6 بعدازظهر با زاویه 18 درجه می‌تابد، به درون ساختمان جلوگیری کرد.
فضای آتریوم (Atrium) نظیر فضای باز لابی که در قسمت جنوبی ساختمان قرار دارد، از جذب حرارت آن طبقه جلوگیری کرده و بخش شرقی و غربی توسط فضای اختصاص‌داده‌شده به استراحتگاه (فضاهای پرت)، سرویس بهداشتی و فضای راه‌پله دربرابر افزایش حرارت محافظت می‌شوند.
- تبیین پنجره، درب و نما: احترام به زبان، موضوع پروژه و شواهد معمار
لازم است که پنجرة انتخابی همگام با زبان و موضوع پروژه باشد، چراکه پنجره‌ها بخش مهمی از نمای ساختمانی را تشکیل می‌دهند. لازم است که نمای ساختمانی با موضوع طرح ساختمان همخوانی داشته باشد و به ساختمان ازطریق زبان معمار، طبیعتی هنری بخشد و با توجه به نوع ساختمان درب، پنجره و نما می‌توانند بوسیلة روش‌های پیچیدة دیجیتالی معماری به‌صورت طولی، افقی یا فرم طبیعی نشان‌دهندة اجزای طبیعی (3 و 4) درآیند.
به‌عنوان نمونه می‌توان به مثال ذکر‌شده اشاره نمود که در آن، نما، پوستة ساختاری ساختمان بوده و از این رو به فضای داخلی، گستردگی لازم را داده تا این فضا انعطاف‌پذیر و عاری از هر‌گونه ستون ساختمانی باشد.
- برجسته‌سازی و ایجاد فضای باز:
پنجره به‌عنوان بخشی از یک ساختمان نقش مهمی در جلوة ظاهری ساختمان دارد. پنجره‌ها می‌توانند اندازة ساختمان را از‌نظر عمودی و افقی برجسته‌تر نشان دهند. درصورتی‌که فضاهای کوچکتر بوسیله پنجره‌هایی که دوبرابر معمول ارتفاع دارند آراسته شوند، به همان فضا حس بزرگتری خواهند داد (شکل 5). از سوی دیگر پنجره‌های باریک را می‌توان به‌منظور برجسته‌سازی طول ساختمان ساخته‌شده مورد استفاده قرار داد.
- § برنامه‌ریزی مدولار یا برنامه‌ریزی مطابق با اندازه یا مقیاس
برنامه‌ریزی مطابق با اندازه یا مقیاس نیز می‌تواند طرح نمای جالبی را به‌وجود آورد، مثلاً ساختمان‌های روبه‌روی هم که در آن‌ها از شبکة پانل‌های سنگی جهت ایجاد بلندای نما استفاده شده و پنجره‌هایی که با احتیاط وضع شده‌اند نمونه‌ای از این موردند. می‌توان از کلادینگ (Cladding) با مواد جایگزین متعددی جهت خلق منظرهای تأثیرگذار و لذت‌بخش استفاده کرد.
- برنامه‌ریزی برای وقایع:
نکات ایمنی بسیار اهمیت دارند و نمی‌توان از آن‌ها چشم‌پوشی کرد. لازم است برای حوادثی نظیر آتش‌سوزی، زمین‌لرزه، حملة تروریستی، خودکشی و غیره برنامه‌ریزی کرد و الگوهای رفتاری در این شرایط تفهیم شود، بالاخص برای ساختمان‌های عمومی بیمارستان‌ها، تالارهای کنفرانس، مرکز همایش‌ها، فضاهای تجاری و غیره این برنامه‌ریزی ضرورت دارد.
- باید پنجره‌ها برای ایمنی در‌مقابل آتش‌سوزی و تحمل لرزه طراحی شوند. لازم است که قبل از تأیید پنجره برروی آن آزمایش صورت گیرد تا از تحمل پنجره یا اجزای نما دربرابر حوادث طبیعی یا دست‌ساز انسان، اطمینان حاصل شود.
علاوه بر موارد فوق، رعایت نکات ایمنی اولیه نظیر افزایش ارتفاع لبة پنجره به‌منظور جلوگیری از سقوط تصادفی و حصول اطمینان از درست باز و بسته‌شدن پنجره به هنگام نیاز و جلوگیری از کوبیده‌شدن و یا شکسته‌شدن شیشه، برخی از فاکتورهایی است که به‌هنگام در‌نظر‌گرفتن اجزای پنجره برای ساختمان یا سیستم نما، لازم است درنظر گرفته شوند.
- پاسخ‌دهی به حواس انسان:
پنجره تأثیر مستقیم بر حس بینایی دارد. بسیاری از پروژه‌هایی که به‌صورت حرفه‌ای طراحی شده‌اند نشان می‌دهد که اگر پنجره‌ها درست برنامه‌ریزی شده و نصب شوند، به‌خوبی خواهند توانست به حواس انسان‌ها پاسخگو باشند. برای مثال مناظر قاب‌شده‌ای که به‌طور ماهرانه در پنجره بیمارستان‌ها قرار داده می‌شوند می‌توانند گرمی و طبیعت زیبایی را به آن فضا عرضه کنند. (شکل 8). این پنجره‌ها در کشورهای گرمسیری به ریتم شبانه‌روزی کمک می‌کند چراکه ساکنین مناطق گرمسیر از لحاظ فیزیولوژیکی به‌صورتی هستند که با نور خورشید زندگی کرده و می‌کنند.
- گهداری و تعمیرات
با توجه به اینکه نگهداری و تعمیرات به‌تنهایی موضوع قابل‌توجهی است لازم است سنجش لازم به هنگام طراحی و انتخاب پنجره برای یک پروژه، لحاظ شود، چراکه این پارامتر ارتباط مستقیم با هزینة آتی آن دارد.
ازآنجایی‌که ابزار بی‌شماری وجود دارد که مهندس معمار ازطریق آن‌ها درب و پنجره را در ساختمان تبیین می‌کند، نکات فوق ازجمله مواردی بوده که بیشتر مورد توجه بوده و در لیست فاکتورهای کلیدی قرار گرفته که در طرح درب و پنجره و انتخاب بعد از این تأثیرگذار می‌باشند. این اعتقاد وجود دارد که درصورت برنامه‌ریزی صحیح و درک نیاز ویژه یک پروژة خاص، هر نما، درب و پنجره‌ای به خوبی می‌تواند به اجرا درآید.
- در پایان از تمامی دوستان تقاضا می‌گردد که به هنگام نصب، تولید و انتخاب نما و درب و پنجره، حساس و عملی فکر کنند تا آینده‌ای بهتر را بسازند.
جهت دانلود فایل مقاله به زبان اصلی اینجا کلیک کنید.