به‌گزارش باشگاه در و پنجره و نما به نقل از خبرگزاری فارس، معماری سنتی ایران را می‌توان یکی از نقاط قوت تمدن بزرگ اسلامی - ایرانی دانست، هنری که از ترکیب مفاهیم اصیل دینی باذوق و قریحه پاک ایرانی نمود و بروز یافته است و نتیجه‌اش خلق شاهکارهای بزرگ معماری در ایران است، شاهکارهایی در سطح جهانی، اما این هنر در جامعه امروز رو به فراموشی نهاده است.
مشغول تماشای تلویزیون بودم که متوجه شدم برنامه ویژه عید سیمای خراسان شمالی از خانه جاجرمی پخش می‌شود، خانه‌ای زیبا که انسان از دیدنش سیر نمی‌شود. به فکر افتادم وقتی دیدن چند نمای محدود از این خانه زیبا تا این حد می‌تواند لذت‌بخش باشد، زندگی کردن در آنچه لذتی خواهد داشت.
یاد خانه‌های قدیمی در ذهنم روشن شد، خانه‌هایی با حیاط بزرگ که پر بود از درخت و گل با حوضی در وسط حیاط و اتاق‌های فراوان با شیشه‌های ارسی که در هر اتاق خانواده‌ای از فامیل زندگی می‌کردند. سفره بزرگی که در حیاط یا در خانه بزرگ فامیل پهن می‌شد و همه دور آن می‌نشستند و باهم غذا می‌خوردند؛ خانه‌هایی که زندگی در آن به معنای واقعی کلمه جریان داشت.
هنر معماری اما فقط به داخل خانه نمی‌پردازد، بلکه نمای خارجی خانه نیز بخشی از هنر معماری است. از خانه خارج شدم تا به سطح شهر رفته و نگاهی به ساختمان‌های شهر بیندازم؛ شهر پر بود از خانه‌های چندطبقه با نماهای متفاوت، از سنگ و شیشه‌گرفته تا آجر و سیمان. نماهایی که هیچ شاخصه آرامش‌بخشی در خود نداشتند.
جای خالی معماری ایرانی اسلامی در ساختمان‌سازی بجنورد
در بسیاری از شهرها اما این‌گونه نیست، وقتی به بافت سنتی شهرهای بزرگ ازجمله یزد، اصفهان، تبریز، شیراز سر می‌زنید، کمتر با این مناظر روبرو می‌شویم و تلخی‌ها و دردهای زندگی جای خود را به آرامشی وصف‌ناپذیر می‌دهند. دیوارهای کاه‌گلی خانه‌ها و کوچه‌های تنگ که گاه با سقف‌های گنبدی شکل پوشانده شده‌اند، کاشی‌کاری‌های زیبا و جایگاه‌هایی که بر در منازل ساخته‌شده تا رهگذران خسته بر آن بنشیند و استراحتی کنند، همه و همه لذت‌بخش است و آرامش‌بخش. شبیه همین تصاویر را در بافت قدیمی بجنورد نیز می‌توان دید.
برای اینکه نظر دیگران را نیز جویا شوم در پارک به سراغ زوج مسنی رفتم که روی نیمکتی نشسته بودند و بازی نوه‌هایشان را تماشا می‌کردند. موضوع را که مطرح کردم اول خانم به حرف آمد، آهی کشید و گفت: ای پسر جان! قدیم که خانه‌ها این‌طوری نبود، اندرونی و بیرونی داشت، هال و پذیرایی داشت، آشپزخانه جدا بود دستشویی هم جدا بود. الآن هال و پذیرایی را یکی کرده‌اند، آشپزخانه هم که اپن شده است، از همه بدتر دستشویی را آورده‌اند داخل خانه. انسان معذب است، محرم و نامحرم هم رعایت نمی‌شود. همه خانه‌ها شده است صد متر آپارتمان. توی این خانه‌ها دیگر دو تا بچه بیشتر جا نمی‌شود، بعد انتظار داریم زن و شوهر چهارتا بچه داشته باشند. باز شکر خدا ما یک سرپناهی برای خودمان داریم، خیلی‌ها که در همین آپارتمان‌ها مستأجرند.
آقای مهنانی به نشانه تائید حرف‌های همسرش سری تکان داد و گفت: قدیمی‌ها اهل ظاهرسازی نبودند، بیرون خانه همه کاه‌گل بود، اگر زیبایی هم بود مربوط به داخل خانه‌ها بود. وارد کوچه که می‌شدی از ابتدای کوچه تا انتهای آن نمی‌فهمیدی چه کسی وضعش خوب است و چه کسی وضعش بد. شهر هم نظم بیشتری داشت، ولی این روزها همه‌چیز شده ظاهرسازی، هرکسی قد وسعش برای خانه خودنما می‌زند، حتی شده قرض هم می‌کند تا مثلاً نمای خانه‌اش مرمر سیاه باشد.
از آن‌ها خداحافظی کردم و راهی شدم.
لزوم مدیریت شورای شهر و شهرداری
یاد صحبت‌های استادم افتادم که سال‌ها در لندن زندگی کرده بود، دکتر محمدحسن زورق. وقتی از او درباره بافت یکسان شهر لندن پرسیدیم گفت: در لندن و در مناطق مرکزی شهر که تصمیم بر حفظ بافت قدیمی آن دارند، شهرداری همه‌کاره است. اگر کسی در آن بافت قصد ساخت‌وساز داشته باشد مساحت زمین مشخص است، نقشه مشخص است، نمای ساختمان مشخص است، ارتفاع ساختمان و حتی مصالح ساخت کاملاً مشخص است و اگر کسی تخلف کند چون آن ساختمان نمای آن بخش از شهر را مورد آسیب قرار داده است کل ساختمان تخریب می‌شود و با پرداخت جریمه و امثال این‌ها نمی‌توان کاری کرد. به همین دلیل است که وقتی از ابتدای خیابان تا انتهای آن نگاه می‌کنیم تمام ساختمان‌ها یکسان و منظم هستند.
حال سؤالی که ذهن مرا مشغول کرده این است که آیا شورای شهر بجنورد به‌عنوان مرکز استان می‌تواند چنین قانونی را تصویب کند تا اقلاً دریکی دو محله از شهر به‌صورت آزمایشی اجرا شود و یا شهرداری بجنورد توان مدیریت چنین مدلی را در شهر دارد!
سبک زندگی ایرانی اسلامی که مقام معظم رهبری در سال ۹۲ در بجنورد از آن نام بردند، بهترین دلیل است تا این مدل را در بجنورد نیز اجرا کرد و ساخت سازها را به سمتی برد که محلاتی از شهر با معماری ایرانی اسلامی مزین شود.
و شاید تغییر در معماری و نمای خارجی ساختمان‌های شهر بتواند تأثیری هرچند اندک بر معماری داخلی و درنتیجه بر سبک زندگی مردم و حال و هوای آن‌ها داشته باشد و آن را به سمت بهتر شدن پیش ببرد.
